Truailliú Aeir

Caighdeán Aeir

Tá aer glan riachtanach dár gcaighdeán saoil. Cé go bhfuil feabhsuithe suntasacha maidir le caighdeán aeir in Éirinn le blianta anuas, tá truailliú aeir fós ag déanamh dochair dár sláinte agus dár dtimpeallacht araon. Tugann tuairiscí bliantúla ‘Caighdeán Aeir in Éirinn’ na GCC i gcónaí le fios go bhfuil caighdeán réasúnta maith aeir in Éirinn, ach go mbaineann roinnt fadhbanna logánta fós leis. Tagann na fadhbanna seo chun cinn ó astaíochtaí cónaithe agus taistil go príomha.

Anuas air sin, tugann an Ghníomhaireacht Eorpach Comhshaoil le fios go bhfuil baint ag truailliú aeir le thart ar 1,400 bás réamhaibí in Éirinn gach bliain. Is ionann seo agus suas le deich n-oiread an líon daoine a bhásaíonn ar ár mbóithre. Eascraíonn na básanna seo ó fhadhbanna sláinte atá bainteach le truailliú aeir, cosúil le galar croí, stróc, ailse scamhóg, galair riospráide ainsealacha agus géara araon.

Tá réimse reachtaíochta caighdeáin aeir i bhfeidhm in Éirinn chun ár gcaighdeán aeir agus sláinte an phobail a chosaint.

Monatóireacht an Chaighdeáin Aeir

Treoraíonn an Ghníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil monatóireacht an chaighdeáin aeir in Éirinn (GCC), faoin gClár náisiúnta Monatóireachta Caighdeáin Aeir Comhthimpeallaigh (AAMP). Tá sonraí fíor-ama agus stairiúil ó na stáisiúin mhonatóireachta ar fad trasna an Stáit i gcónaí ar fáil ar www.airquality.ie

Ina theannta sin, feidhmíonn an GCC Innéacs Caighdeáin Aeir um Shláinte (ICAS), a théann ar scála óna 1 (Go Maith) go dtí a 10 (An-Dona).

Tá an ICAS is déanaí do na stáisiúin mhonatóireachta ar fad i gcónaí ar fáil freisin ar www.airquality.ie

Reachtaíocht & Forfheidhmiú Caighdeáin Aeir

Tá freagrachtaí agus cumhachtaí monatóireachta agus forfheidhmithe ag Comhairle Chontae na Gaillimhe faoi réimse reachtaíochta Caighdeáin Aeir, mar shampla:

         Rialacháin an Achta um Thruailliú Aeir 1987 (Breosla Soladacha) 2022 (S.I. Uimh. 529/2022)

         Na Rialacháin um Bainistiú Dramhaíola (Cosc ar Loscadh Dramhaíle) 2009 (S.I. Uimh. 286/2009)

         Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Péinteanna, Vearnaisí, Táirgí agus Gníomhaíochtaí Buailteora Painéil) 2012 (S.I. Uimh. 564/2012)

         Rialachán an Aontais Eorpaigh (Suiteálacha agus Gníomhaíochtaí ina nÚsáidtear Tuaslagóirí Orgánacha) 2012 (S.I. Uimh. 565/2012)

         Rialacháin an Achta um Thruailliú Aeir 1987 (Astú Gaile Peitriliam) 1997 (S.I. Uimh. 375/1997)

         An tAchtum Thruailliú Aeir 1987

Rialacháin Bhreosla Sholadaigh

Tháinig na Rialacháin Bhreosla Sholadaigh reatha, a chuirtear i bhfeidhm go cothrom trasna an Stáit, i bhfeidhm ón 31 Deireadh Fómhair 2022.

Is é príomhfhócas na rialachán seo ná caighdeán aeir agus sláinte na ndaoine a fheabhsú, le srian a chur le díolachán breoslaí deatúla miondíola, ar líne agus tráchtála lena n-áirítear, gual deatúil, móin agus adhmad fliuch. Tá sé cruthaithe gurb iad na breoslaí seo atá ina gcúis le go leor den truailliú aeir in Éirinn.

Is iad na tairseacha atá i gceist anois ná:

      Ní mór do tháirgí guail agus breoslaí soladacha monaraithe ráta astaithe deataigh níos lú ná 10 ngram san uair a bheith acu. Is ionann é seo agus an méid a bhí i bhfeidhm cheana féin i Limistéir Ísealdeataigh.

     Ní mór do tháirgí bithmhaise monaraithe ráta astaithe deataigh níos lú ná 5 ghram san uair a bheith acu.

     Ní mór do tháirgí guail agus breoslaí soladacha monaraithe, táirgí bithmhaise monaraithe san áireamh, cion sulfair níos lú ná 2% de réir meáchain a bheith acu ar bhonn tirim, saor ó luaith, agus faoi réir measúnaithe margaidh, ón 1 Meán Fómhair 2025 laghdófar é sin go 1%.

     Ní mór do tháirgí breosla atá mar 100% ina dtáirgí bithmhaise (táirgí adhmaid agus lomáin adhmaid san áireamh), a soláthraíodh in aonaid dhá mhéadar ciúbach nó níos lú, cion taise níos lú ná 25% a bheith acu (ón 1 Meán Fómhair 2025, laghdófar é sin go 20%).

     Ní mór do lomáin adhmaid a soláthraíodh in aonaid dhá mhéadar ciúbach nó níos mó teacht le fógra a chuireann in iúl go bhfuil sé riachtanach adhmad tirim a stóráil agus a stálú go dtí go bhfuil siad tirim go leor.

     I láthair na huaire, is féidir móin a dhíol ar bhonn miondíola, ar líne nó sna meáin eile, i dtithe tábhairne nó in áiteanna poiblí eile.

Cuireann na Rialacháin dualgais áirithe ar tháirgeoirí, iompórtálaithe, agus ar mhiondíoltóirí na mbreoslaí soladacha freisin.

Chuir an Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide CCanna tiomnaithe ar fáil do na hearnálacha seo a leanas, agus uasdátaíonn siad go rialta iad:

         Sealbhóirí tí

         Táirgeoirí agus iompórtálaithe brosna

         Táirgeoirí agus iompórtálaithe breoslaí soladacha eile

         Miondíoltóirí

         Cúiréirí & comhlachtaí iompair

         Comhlachtaí meán

Is féidir iad seo a aimsiú ar www.gov.ie/cleanair

Físeáin ar Rialacháin Bhreosla Sholadaigh.

Rialacháin um Chosc ar Loscadh Dramhaíle

(Is ceist í seo a bhaineann le dramhaíl ach tá impleachtaí ag baint léi do chaighdeán aeir.)

De réir na rialachán seo, is cion é loscadh dramhaíle, seachas i gcoinníollacha  áirithe forordaithe gur chóir a bheith ceadaithe ag an Údarás Áitiúil.

Tabhair faoi deara, fad is a dhéantar tagairt do dhó mar 'Dó Clóis', mar dhó dramhaíle lasmuigh (dramhaíl talmhaíochta/gairneoireachta san áireamh), de réir na Rialachán, is cion é chomh maith dramhaíl tí a dhó i dtinteán, sorn, nó fearas eile.

Tá níos mó eolais ar fáil ar shuíomh gréasáin na GCC agus san fhíseán thíos:

Péinteanna Maisitheacha agua Rialacháin Thuaslagóirí

Cuireann na Rialacháin Péinteanna Maisitheacha agus Rialacháin Thuaslagóirí srian leis an méid comhdhúile orgánaí so-ghalaithe (COS) atá i dtáirgí péinte agus i dtuaslagóirí, a mbaintear úsáid forleathan astu, toisc go gcuireann COSanna an tsláinte agus an timpeallacht i mbaol.

Is iad mórdhíoltóirí mótair, buailteoirí painéil, soláthróirí péinte agus tirimghlantóirí na príomhearnálacha atá faoi réir na rialacháin seo.

Is iad príomhrólanna an Údaráis Áitiúil sa réimse seo ná teastais a eisiúint d'úsáideoirí comhlíontacha, agus dul sa tóir ar úsáideoirí nach bhfuil cláraithe agus ar úsáideoirí neamhchomhlíontacha.

Tá níos mó eolais ar fáil ar shuíomh gréasáin na GCC ag:

         PéinteannaOrnáideacha

         Tuaslagóirí

Rialacháin Astuithe Gal Pheitriliam

Cuireann na Rialacháin seo srianta ar astuithe gal pheitriliam a tharlaíonn mar gheall ar stóráil agus dáileadh an pheitril atá beartaithe le n-úsáid é a úsáid i mótarfheithiclí. Ní mór d'úinéirí agus oibritheoirí saoráidí a bheith cinnte go bhfuil a saoráid deartha agus feidhmithe de réir na Rialachán seo.

Ní mór do gach úinéir stáisiúin peitril dul i mbun seirbhísí measúnóra neamhspleách formheasta chun measúnú a dhéanamh ar an gcóras gnóthaithe gaile ag an stáisiún peitril, agus tar éis sin, iarratas a chur isteach ar an Údarás Áitiúil chun teastas a fháil.